انحصار وراثت به معنای سلطه بر توزیع اموال و املاک پس از مرگ فردی است که در اکثر جوامع به عنوان حقی دست نخورده شناخته شده است. در جامعه ایران نیز، انحصار وراثت یکی از مسائل مهم حقوقی است که همواره مورد بحث و گفتگو قرار گرفته است.

انحصار وراثت در ایران چگونه است؟

در حقوق ایران، ارث بر اموال و املاک به دو صورت توصیفی و دوره‌ای انجام می‌شود. در ارث توصیفی، هنگامی که فردی جانشینی را برای خود می‌نویسد، حق اولویت به افرادی که در وصیت نامه ذکر شده‌اند، تعلق می‌گیرد. در صورتی که در وصیت نامه، جانشینی مشخص نشده باشد، قوانین مربوط به ارث دوره‌ای اجرا می‌شود. در ارث دوره‌ای، اموال و املاک بین وراثان زنده تقسیم می‌شود.

در ایران، انحصار وراثت بر اساس نسبت قانونی تعیین می‌شود و در صورت وجود چند وراث، به ترتیب اولویت، افرادی که به صورت مستقیم نزدیک‌ترین خویشاوندان هستند، اموال و املاک را به ارث می‌برند. در صورت عدم وجود وراث قانونی، ارث به دولت تعلق می‌گیرد.

مشاوره حقوقی نیز می‌تواند در روند انحصار وراثت تاثیرگذار باشد. شما میتوانید با دریافت مشاوره ، اطلاعات لازم را درباره قوانین و مقررات مربوط به ارث‌بری دریافت کنید و از نحوه حل و فصل اختلافات در این زمینه آگاه شوید. همچنین، مشاور در برخی موارد می‌تواند به حل اختلافات و جلوگیری از ایجاد انحصار وراثت کمک کند.

چه کسانی وارث محسوب میشوند؟

1. طبقه اول:

• همسر متوفی
• پدر و مادر
• فرزندان و در نبود فرزند، نوه یا نوه ها

1. طبقه دوم:

• پدر بزرگ و مادربزرگ
• همسر متوفی
• خواهر و برادر و در نبود ایشان فرزندان آنها

1. طبقه سوم:

• همسر متوفی، عمه، عمو، دایی، خاله متوفی و در نبود ایشان فرزندان آنها
• در نبودن افراد مذکور نوبت به عمه، عمو، خاله، دایی، پدر و مادر متوفی می رسد.

زن و شوهر به عقد دائمی هم در تمام طبقات جزء وراث محسوب می شوند.

انحصار وراثت چقدر زمان میبرد؟

مطابق بخشنامه شماره ۳۸۳۸۴ مورخ ۷ /۷/ ۱۳۹۹ وزارت دادگستری اگر متوفی دارای اموالی بیشتر ۵۰۰ میلیون ریال معادل ۵۰ میلیون تومان باشد گواهی انحصار وراثت نامحدود صادر می شود و نیازمند نشر آگهی است.
بنابراین اگر شخص فوت شده اموالی کمتر از مبلغ ۵۰ میلیون تومان داشته باشد شوراهای حل اختلاف گواهی انحصار وراثت محدود صادر می‌کنند .مدت زمان آن به دلیل حذف پروسه نشر آگهی بسیار کوتاه تر خواهد بود .
مدت زمان اخذ انحصار وراثت محدود دارای اموال کمتر از پانصد میلیون ریال ۳ تا ۷ روز کاری است شایان ذکر است که سابق بر این ملاک برای حصر ورثه نامحدود سی میلیون ریال بود که هم اکنون مطابق بخشنامه جدید انحصار وراثت مذکور که مورد تایید ریاست قوه قضاییه در مورخ دوم مهر ۹۹ هم قرار گرفته است، اموال متوفی معادل ۵۰ میلیون تومان است.

اگر نیاز به نشر آگهی نباشد در مدت زمان کوتاهی در شواری حل اختلاف پیگیری میشود و اگر نیاز به نشر آگهی باشد حدود 40 روز زمان میبرد همچنین شما میتوانید با استفاده از مشاور ما روند و نتیجه را بهبود بخشید.

مدارک لازم برای درخواست انحصار وراثت چیست ؟

• گواهی فوت متوفی که از سال ۹۵ در بعضی استان ها از جمله تهران به صورت الکترونیکی و از طریق سامانه درخواست گواهی فوت اخذ می شود. اگر گواهی فوت ندارید هم ما میتوانیم برای شما اخذ کنیم و هم اینکه اگر یکی از ورثه به هر اداره ثبت احوالی در هر کجای کشور مراجعه کنند به راحتی  اخذ می کنند.
• استشهادیه محضری حصر ورثه
• شناسنامه متوفی
• عقدنامه یا رونوشت
• شناسنامه وراث
• احیاناً وصیت نامه رسمی شخص فوت شده
• گواهی تسلیم اطهارنامه مالیاتی برای متوفیان قبل از سال ۹۵ که تاکنون اقدامی نکرده اند.
• اگر مدارک شما کامل نیست با ما تماس بگیرید .

استشهادیه محضری حصر ورثه چیست ؟

برای اخذ گواهی انحصار وراثت، یکی از مراحل لازم، داشتن برگه استشهادیه است. به این صورت که ۳ نفر در یکی از دفاتر اسناد رسمی حاضر می‌شوند و با پر کردن فرم مخصوص استشهادیه افراد فوت شده، گواهی می‌کنند که ورثه متوفی چه کسانی هستند؛ دفتر اسناد رسمی نیز امضا ایشان را گواهی و تصدیق می کند.

همچنین، باید به این نکته توجه داشت که قانون جدیدی درباره انحصار وراثت وجود ندارد و برای فوت شدگان قبل از سال ۹۵ نیاز به اخذ گواهی تسلیم اظهارنامه مالیات بر ارث یا مفاصاحساب مالیاتی برای گرفتن گواهی انحصار وراثت است. با دریافت گواهی انحصار وراثت، وارثان می‌توانند به اموال و دارایی‌های فرد فوت کرده دسترسی پیدا کنند.

لازم به ذکر است که با مشاوره مناسب، موکلان می‌توانند از ابتدای روند اخذ گواهی انحصار وراثت، احتمال وقوع هرگونه مشکل در آینده را به حداقل برسانند. به عنوان مثال، با مشاور، موکلان می‌توانند اطمینان حاصل کنند که با مشاوره حقوقی مناسب، مشکلی در اظهارنامه مالیاتی نخواهند داشت.

عدم همکاری وررثه در انحصار وراثت

اگر  به هر دلیلی یکی از وراث یا حتی به چند نفر از آنها دسترسی نباشد و یا همکاری لازم را نداشته باشند و یا خارج از کشور باشند، و مدرک شناسنامه آنها دسترسی نباشد. در این موارد، می‌توانید با تقاضای ذی‌نفع از شورای حل اختلاف اداره ثبت احوال در این خصوص استعلام کنید. در ضمن، با درخواست وکیل یا دادخواست دهنده، نواقص مدارک از اداره ثبت احوال استعلام خواهد شد. همچنین، در صورتی که وارثان به طبقه دوم و سوم برسند، رویه شوراهای حل اختلاف تهران استعلام است تا محرز شود کسی از طبقه اول باقی نمانده است. لازم به ذکر است که استعلام نیاز به پرداخت هزینه ندارد.

برای درخواست انحصار وراثت به کجا باید مراجعه کرد؟

پس از تکمیل مدارک با مراجعه به دفتر خدمات قضایی دادخواست انحصار وراثت و صدور گواهی انحصا ر ورثه و سهم الارث آنها در خواست شود . این درخواست در شورای حل اختلاف بررسی و در نتیجه گواهی انحصار وراثت صادر میشود.

کلام آخر

در نهایت، انحصار وراثت یکی از مسائل حقوقی مهم در جامعه ایران است. با رعایت قوانین و مقررات مربوطه و مشاوره با وکیل یا مشاور حقوقی، افراد می‌توانند از روند انحصار وراثت در جامعه بهتر آگاهی پیدا کنند و از حفظ حقوق خود اطمینان حاصل کنند.

در صورت داشتن هرگونه سوال یا ابهام میتوانید از مشاوره حقوقی ما استفاده کنید .